Menu

Heerenveen

Bezoekadres
Crackstraat 2, 8441 ES Heerenveen
Postadres
Postbus 15000, 8440 GA Heerenveen
Telefoon
14 0513
Fax
0513-617475
E-mail
gemeente@heerenveen.nl
Openingstijden
Gemeentearchief Heerenveen is donderdags geopend van 08.30 tot 15.00 uur en bereikbaar via telefoonnummer (0513) 617 555.
De studiezaal is gesloten rond de zomervakantie, Kerst- en feestdagen.
Zie voor actuele informatie de website: www.heerenveen.nl.

Gemeentearchief Heerenveen

Van Schoterland en Ængwirden naar Heerenveen

De gemeente Heerenveen, ontstaan op 1 juli 1934, bestrijkt het gebied van drie eerdere gemeenten, vroeger grietenijen geheten.

De gemeente Ængwirden, die in zijn geheel overging naar Heerenveen, bestond uit de dorpen Heerenveen (noordoostelijke deel), Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot. De gemeente Schoterland ging grotendeels over naar Heerenveen. In dat deel lagen de dorpen Heerenveen (zuidelijke deel), Het Meer, Hoornsterzwaag, Jubbega-Schurega, Oudehorne, Nieuwehorne, Katlijk, Mildam, Benedenknijpe, Bovenknijpe, Oudeschoot en Nieuweschoot. De ook in Schoterland gelegen dorpen Rottum, Gaast (Rotstergaast), Sintjohannesga, Rohel, Delfstrahuizen en Schoteruiterdijken zijn naar Haskerland (nu Skarsterlân) overgegaan.

Van de gemeente Haskerland werden de dorpen Heerenveen (noordwestelijke deel) en Nijehaske bij Heerenveen gevoegd.


Het ontstaan van de gemeenten

De aanwezigheid van uitgestrekte veengebieden is voor Ængwirden en Schoterland van groot economisch en sociaal belang geweest. In 1551 werd de Decama, Cuyck en Foeyts Veencompagnie opgericht. Het doel was een gemeenschappelijke aankoop,
ontsluiting en exploitatie van de hoge venen in Opsterland, Ængwirden en Schoterland. Voor het vervoer van de afgegraven turf werd in het oostelijk gedeelte van de grietenij van Schoterland de Schoterlandse Compagnonsvaart of Grift gegraven. Aan de westzijde hiervan, bij de Heerenwal, ontstond de plaats Heerenveen.

Met het in oostelijke richting verder graven van de Grift groeide een lange lintbebouwing langs de vaart. In westelijk Schoterland was een uitgestrekt laagveengebied reden voor de vestiging van verveners, voornamelijk afkomstig uit Giethoorn en omgeving. Deze Gietersen vormden bij de veengraverij geen compagnieën, zoals bij de hoogveenexploitatie. Na de vervening bleef er een
arm volk in een arme streek achter. Ter bescherming hiervan werden in het begin van de 19e eeuw de slik- en armengelden ingesteld.

Het vlek Heerenveen heeft zich ontwikkeld tot de belangrijkste plaats van Schoterland, Ængwirden en Haskerland. Herhaaldelijk, in 1828, 1873, 1902 en 1912 werden voorstellen gedaan om de delen van Heerenveen te verenigingen. Pas in 1934 kon deze kwestie opgelost worden. Schoterland en Ængwirden werden samengevoegd tot een nieuwe gemeente; Heerenveen. Tevens werd de grens tussen Haskerland en de nieuwe gemeente gewijzigd. Per 1 juli van dat jaar trad de wet "Heerenveen - Eén" in werking. Zo ontstonden er drie archieven, waarvan het archief van Haskerland naar Joure is verhuisd.


Welke archieven zijn aanwezig ?

Gemeentearchieven
Grietenij/Gemeente Ængwirden (1851) van 1617 - 1934.

Grietenij/Gemeente Schoterland (1817) van 1635 - 1934.

Gemeente Heerenveen van 1934 - 1985.

Ter wille van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van in de dossiers genoemde mogelijk nog levende personen is de openbaarheid van diverse dossiers beperkt. Dit is bij de betreffende inventarisnummers aangegeven.



Kerkelijke archieven
Het archief van de Hervormde gemeenten Heerenveen, Tjalleberd c.a. en De Knipe
van 1594 - 1971.

Hervormde gemeente Jubbega-Hoornsterzwaag van 1831 - 1985.

Gereformeerde Kerk van Heerenveen van 1851 - 1975.



Gedeponeerde archieven van Particulieren of Verenigingen
Archief van P. Oosterhagen, 1989.

Archief van A. Sikkema, 1989.

Archief van de Meisjesvereniging C.J.M.V. van de Hervormde Gemeente te Heerenveen, 1990.